Kino Ratusz

Przegląd "KADRY WYZWOLONE - KINO I CENZURA W OKRESIE PRL"

Film-legenda, określony przez władze jako "najbardziej antykomunistyczny film w historii PRL", i stał się bezpośrednią przyczyną rozwiązania zespołu "X" Andrzeja Wajdy. Rok po jego nakręceniu Ryszard Bugajski wyjechał z Polski. Premiera miała miejsce dopiero w roku 1989 na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni i wówczas "Przesłuchanie" otrzymało nagrodę dziennikarzy i publiczności. Uhonorowano również aktorów - Nagrodą dla Krystyny Jandy na MFF w Cannes (1990) i Nagrodą Specjalną Jury "Złote Lwy Gdańskie" dla Krystyny Jandy, Janusza Gajosa i Anny Romantowskiej, na FPFF w Gdyni (1990). Scenariusz filmu opublikowany został w roku 1981 w "Dialogu", jednak reżyser realizując go zrezygnował z całego wątku współczesnego i skoncentrował się na pobycie bohaterki w więzieniu. W jednym z wywiadów Bugajski powiedział: "Przesłuchanie" to był mój manifest. Pokazałem tam mój stosunek do rzeczywistości, która mnie otaczała przez większą część życia, a która tak dalece odbiegała od moich potrzeb, od moich wyobrażeń o tym, jak powinno być. (...) Mój film jest manifestem człowieka, który chce być wolny bez względu na cenę, jaką musi zapłacić. Nie sądzę, żeby był to film możliwy do zrobienia tylko w Polsce. Walka o wolność indywidualną jest wszędzie, tyle że w demokratycznych krajach nie przybiera ona tak drastycznych form."
Początek lat pięćdziesiątych. Antonia Dziwisz, jeździ z zespołem po kraju, dając występy przed robotniczą i wiejską publicznością. Podczas jednego z wieczorów, krótko po kłótni z mężem, Konstantym, Tonia zostaje upita w restauracji przez dwóch mężczyzn, a następnie przewieziona do więzienia. Zaczyna się długotrwałe, beznadziejne przesłuchanie Toni. Żądają od niej zeznań obciążających majora Olchę, kolegę z zespołu. Major "Kąpielowy" oznajmia, że Olcha jest oskarżony o zdradę ojczyzny i szpiegostwo, próbuje biciem i torturami zmusić Tonię do podpisania zeznań obciążających majora Olchę. Dziewczyna nie poddaje się. Zostaje zaprowadzona do karceru zapełnionego wodą. W ostatniej chwili przed utopieniem strażnicy wyciągają Tonię zza kraty. "Kąpielowy" rozkazuje Toni rozebrać się do naga, szantażuje, że ją zastrzeli. Dochodzi do spotkania z Konstantym. Wcześniej pokazano mu zeznania Toni, w których przyznała się do zdrady męża. Konstanty zapowiada sprawę rozwodową. Tonia próbuje popełnić samobójstwo, przegryzając sobie żyły. Wigilia. Porucznik Morawski, który przesłuchiwał Tonię na zmianę z "Kąpielowym", składa Toni życzenia, dochodzi do zbliżenia. Tonia zachodzi w ciążę. Obiecuje zachować w sekrecie, kto jest ojcem dziecka. Od Morawskiego dowiaduje się, że Olcha został rozstrzelany. Tonia rodzi córeczkę, którą po kilku miesiącach jej odbierają. Po śmierci Stalina Tonia zostaje zwolniona. Morawski popełnił samobójstwo. Tonia po wyjściu z więzienia, odbiera córeczkę z sierocińca i idzie do domu.